Toezichthoudende domotica. Ethische en Juridische thema's

De handreiking gaat over goed gebruik van domotica. "Wat juridisch mag is nog niet ethisch goed."

Domotica = domus (huis) en informatica.

Ondersteunende technologie (bijv. licht automatisch aan/uit) en toezichthoudende technologie (bijv. sensoren).

Normatieve vraagstukken (ethische en juridische thema's)

Veiligheid en Risico's

- Domotica biedt niet automatisch meer veiligheid. Signaleren van gevaar is niet hetzelfde als voorkomen van gevaar. (schijnveiligheid!)

- Personeel blijft nodig om te handelen op de meldingen. Wat doe je bij meerdere meldingen tegelijk?

- De techniek kan ook falen. Bij vaak 'vals alarm' kan alarmmoeheid optreden.

- Balans tussen veiligheid en vrijheid. Het is onrealistisch en onwenselijk om alle risico's te willen elimineren. Voorbeeld: Dubbel gebruik (bedhek én sensor). Meerwaarde?

- De veiligheid die domotica kan bieden is een veiligheid mét risico's. Deze risico's moeten in kaart gebracht worden middels een risicoanalyse.

Vrijheidsbeperking (juridisch)

- In huidige wetgeving wordt domotica niet genoemd als M&M (BOPZ art. 39). In de Wet Zorg en Dwang onder bepaalde condities wel ("onvrijwillige zorg").

- Toezichthoudende domotica hebben zowel een verruimend als beperkend aspect. Kan leiden tot negatieve gevoelens bij patiënt (onveiligheid, eenzaamheid, stigmatisering, privacy).

- Juridische criteria:

 ● Subsidiariteit: minst ingrijpende maatregel (des te verder van het lijf, des te minder ingrijpend);

● Proportionaliteit: duur en aard moet in verhouding staan tot de ernst van het af te wenden nadeel; 

● Doelmatigheid: de maatregel is geschikt om het doel te bereiken;

Autonomie (ethisch)

- Oorspronkelijke betekenis: het recht of de mogelijkheid om zelf te bepalen wat er met hem/haar moet gebeuren in plaats van dat anderen dat voor hem doen. Dit kan voor sommigen betekenen: de afwezigheid van bemoeienis van buitenaf, ook wel "negatieve vrijheid" genoemd.

Echter: Zorg en ondersteuning bevatten altijd een element van 'bemoeien'.

- Autonomie in de zorg: Ondersteunen van de mogelijkheden van de patiënt, opgevat vanuit zijn ervaring van vrijheid. Patiënt kan niet altijd zijn wens goed kenbaar maken. Daarom is analyse en interpretatie van gedrag nodig om de wens te kunnen 'verstaan'.

N.B. Domotica is voor de patiënt niet persé een vooruitgang. Denk vanuit zijn perspectief. 

Voorbeeld: alleen naar buiten met een GPS is een beperking ten opzichte van kunnen gaan en staan waar je wil. 

Óf: Alleen naar buiten met een GPS kan minder prettig zijn dan naar buiten met een persoonlijke begeleiding.